گفتگو نیوز / گروه سیاسی: فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی؛ تشکیلاتی که درباره عملکردش و ظرفیت‌هایش نظراتی متفاوتی وجود دارد. فراکسیون امید مجلس دهم قاعدتا باید از نمایندگانی تشکیل می‌شد که با لیست امید وارد مجلس شدند اما در عمل اینگونه نشد؛ تعداد زیادی از نمایندگانی که با لیست امید وارد مجلس دهم شدند پس از ورود راه خود را از فراکسیون امید جدا کردند. اولین انتقادی که به فراکسیون وارد شد همین ماجرا بود؛ منتقدین می‌گفتند چرا پیش از ورود تعهدی از آنها گرفته نشده بود تا در تشکیلات امید بمانند. اما اینگونه نبود؛ بعدها رییس فراکسیون گفت که لیست امید در سراسر کشور حاصل یک ائتلاف بین اصلاح‌طلبان و طیفی موسوم به معتدلین بودند؛ معتدلین به طیف نزدیک به روحانی و علی لاریجانی اطلاق می‌شود.
پس از آغاز به کار مجلس انتظار آن بود که فراکسیون امید بتواند به تنهایی و مستقل از سایر فراکسیون‌های سیاسی به ایفای نقش در بزنگاه‌ها بپردازد اما این انتظار دور از واقعیت بود. چرا که هیچوقت نه قدرت فراکسیون امید در این حد بود و نه فراکسیون امید چنین انسجامی داشت.
تعداد اعضای فراکسیون در مدت ۴ سال فعالیت تا چند ماه مانده به پایان مجلس مشخص نشد؛ در این مدت رییس و سایر ارکان فراکسیون از اعلام اسامی و حتی از اعلام تعداد هم طفره می‌رفتند؛ توجیه‌شان هم این بود که برخی از اعضا با اعلام نامشان در فهرست اعضای فراکسیون ممکن است تحت فشار قرار بگیرند. از طرفی برخی نمایندگان هم در جلسات فراکسیون امید بودند و هم در فراکسیون مستقلین(نزدیک به لاریجانی) حضور داشتند؛ معصومه آقاپور و عبدالرضا عزیزی از جمله نمایندگانی بودند که در هر دو فراکسیون بودند.
عدم توانایی مدیریت رفتار اعضای فراکسیون از سوی ریاست آن، یکی از انتقادات مهمی بود که به امیدی‌های مجلس وارد بود.
مشکل دیگر عدم انسجام اعضا بود؛ مشکلی که در فعالیت‌های سیاسی فراکسیون مشهود بود؛ نمونه آن در جریان رای اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم بود؛ آنجایی که فراکسیون امید رسما اعلام کرد از حبیب‌الله بیطرف حمایت می‌کند و مخالف آذری جهرمی است؛ از قضا در عمل نتایج آرا بر عکس شد؛ بیطرف رای نیاورد و آذری جهرمی رای آورد. این نتایج موجی سهمگین از انتقادات را روانه مدیریت و اعضای فراکسیون امید کرد؛ بسیاری معتقد بودند که برخی منافع برای بعضی از اعضای امید که بر خلاف نظر تشکیلات سیاسی‌شان عمل کردند باعث این نتایج شده است. پس از آن فراکسیون امید زیر ذره‌بین ریزبین‌تری قرار گرفت و در فضای مجازی کوچکترین اقدامات فراکسیون هم دیده می‌شد. از طرف دیگر جریان‌های مخالف امید هم فرصت را غنیمت می‌شمردند و با این انتقادات همراهی می‌کردند و بر آتش آن می‌دمیدند.
تصمیم فراکسیون امید در حمایت از دو حقوقدان شورای نگهبان و رای آوردن آنها در صحن، شعله انتقادات از فراکسیون را بیشتر کرد. عباسعلی کدخدایی حقوقدان معرفی شده از سوی رییس قوه قضاییه برای شورای نگهبان با رای بالایی به این شورا راه یافت؛ کدخدایی در مجلس نهم نتوانسته بود رای مجلس را کسب کند. سال آخر مجلس هم محمد دهقان برای عضویت شورای نگهبان معرفی شد که فراکسیون امید تصمیم به حمایت از او گرفت و دهقان راهی شورای نگهبان شد. دهقان از نمایندگان فراکسیون ولایی بود که در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ سخنگوی ستاد قالیباف بود. عارف رییس فراکسیون امید در توجیه تصمیم فراکسیون برای حمایت از کدخدایی به جلسه او با فراکسیون امید اشاره کرده بود و دیدگاه‌های کدخدایی را نزدیک به دیدگاه‌های دوستان ارزیابی کرده بود. او به خبرگزاری «آنا» گفته بود: «ما چند سوال جدی مطرح کردیم و دیدگاه‌های ایشان(کدخدایی) به دیدگاه‌های دوستان ما خیلی نزدیک بود. بحث فنی بود. در این حال دوستان ما هم که گله‌هایی می‌کنند، حق دارند». البته عارف از اینکه کدام دیدگاه‌های کدخدایی به کدام اعضای فراکسیون امید نزدیک بوده را نگفته بود. درباره رای به محمد دهقان هم جلال میرزایی رییس کمیته سیاسی فراکسیون امید گفته بود: «آنچه بیشتر مطرح بود بحث مجلس بود یعنی فارغ از مواضع آقای دهقان از این جهت که ایشان یک همکار مجلسی بود و به امور مجلس و قانون گذاری آشنا است نمایندگان به او رای دادند. درست است که دهقان مواضع سیاسی متفاوتی با اصلاح طلبان دارد اما این تحلیل هم وجود داشت که استقلال رای او می‌تواند در آینده موثر باشد. امروز آقای کدخدایی همکاری خوبی با اصلاح طلبان دارد و تعامل خوبی با آنها دارد». منظور از آینده در سخنان میرزایی روند بررسی صلاحیت‌های نمایندگان بود که اتفاقا جمع بزرگی از اعضای امید توسط شورای نگهبان ردصلاحیت شدند. مدتی بعد علی مطهری در گفت‌وگو با «سازندگی» از نقش عارف و تصمیم او بر حمایت از کدخدایی و همان استدلال در رای به دهقان گفت: «درباره انتخاب آقای کدخدایی من به ایشان گفتم آقای کدخدایی امتحان خودش را داده است و خوب نیست به او رأی بدهیم. اما آقای عارف گفت او در انتخابات مجلس دهم کمک زیادی به ما کرده است. درباره برخی افراد دیگر هم ما گفتیم که مناسب نیستند و رأی ندهیم اما آقای عارف و چند نفر دیگر با همین توجیه اصرار داشتند که گزینه‌های خوبی هستند. به نظر من نگاه ساده‌انگارانه و عدم درک پیچیدگی‌های سیاست باعث حمایت ایشان و فراکسیون امید از ورود این افراد به شورای نگهبان شد».
حجت‌الاسلام احمد مازنی اظهار داشت: مجلس دهم برآیند نارضایتی مردم از مجالس هفتم تا نهم بود. مردم ایران همواره ثابت کرده‌اند در مسائل سیاسی و اجتماعی صبر زیادی دارند. البته این صبر ممکن است در برخی مقاطع نتیجه منفی به همراه بیاورد و به جای حرکت‌های تدریجی و اصلاحی یکباره به اتفاقاتی شبیه انقلاب منجر شود. نمونه بارز این شبه‌انقلاب‌ها دوم خرداد سال هفتاد و شش، انتخابات ریاست جمهوری سال نود و دو و همچنین انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال نود و چهار بود. مشارکت گسترده و فعال مردم در انتخابات مجلس سال نود و چهار به دلیل نارضایتی بود که از وضعیت کشور داشتند. مردم به واسطه اتفاقات تلخ دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد که مهم‌ترین آن تحریم‌های بین‌المللی بود در سال نود و دو به آقای روحانی رأی دادند تا کشور به مسیر اعتدال برگردد. در استمرار انتخاب آقای روحانی به عنوان رئیس‌جمهور در انتخابات سال نود و چهار نیز به افرادی برای حضور در مجلس رأی دادند که در راستای گفتمان اعتدال و عقلانیت باشند. ما نباید این نکته را فراموش کنیم که در پایان دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد با تحریم سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا مواجه بودیم. به همین دلیل دولت آقای روحانی در مرحله نخست تلاش کرد با تعامل مثبت و سازنده با کشورهای مختلف جهان، تحریم‌ها را از بین ببرد که در نهایت به توافق‌نامه برجام منجر شد که گام بلندی برای ایران در عرصه بین‌المللی به شمار می‌رفت. در چنین شرایطی مردم از مجلس دهم انتظار داشتند در مسیر عقلانیت و اعتدال با دولت همسو و همراه باشد. در این مقطع زمانی مردم خواستار وحدت نیروهای معتدل و عقل‌گرا در مقابل عناصر افراطی بودند که این وحدت با ائتلاف بین اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل شکل گرفت. در چنین شرایطی مردم انتظار داشتند وعده‌هایی که در زمینه امید، آرامش و رونق اقتصادی به آنها داده شده در راستای دولت تدبیر و امید محقق شود. بنده معتقدم این عوامل نقاط قوت شکل‌گیری مجلس دهم بود.
از سوی دیگر پس از سوال علیرضا رحیمی عضو دیگر فراکسیون امید از وزیر دفاع درباره چگونگی انتشار فیلم دوتابعیتی‌ها و انتشار آن، مخالفان فراکسیون امید در مجلس سعی در جمع کردن رای برای عزل رحیمی از عضویت در هیات رییسه بودند و در رسانه‌هایشان تبلیغات گسترده‌ای درباره این موضوع داشتند؛ اما محمدرضا عارف ترجیح داد که نه فراکسیون به صورت تشکیلاتی یا بیانیه‌ای و نه خودش در حمایت از رحیمی صحبتی در رسانه‌ها داشته باشند که البته مخالفان به هدف خود نرسیدند؛ حتی پس از صحبت‌های رحیمی در جریان سوالش از وزیر دفاع که با حواشی و فریادهای زیادی از سوی برخی نمایندگان در صحن همراه بود، برخی نمایندگان به سمت رحیمی رفتند تا حمایت خود را از او اعلام کنند اما عارف ترجیح داد که بر روی همان صندلی خود بنشیند و تنها نظاره‌گر باشد در حالی که حضور او در استقبال از رحیمی شاید می‌توانست از هجمه‌ها علیه رحیمی کم کند. البته از این دست رفتارها از سوی عارف کم دیده نشد؛ از معدود دفعاتی که عارف از جایش بلند شد پس از آن بود که برای عرض تبریک به لاریجانی پس از پیروزی در انتخابات هیات رییسه به سمت صندلی ریاست برود.
او حتی در طول ۴ سال نمایندگی به ندرت از حق نطق و تذکرخود استفاده کرد که شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. از سوی دیگر او حتی به ندرت حاضر به حضور در راهروهای مجلس و حضور بین خبرنگاران می‌شد؛ گویی که شان رییس فراکسیون امید این نبوده که بین خبرنگاران بیاید و از این تریبون و فرصت رسانه‌ها بهره ببرد. از طرف دیگر او سعی بسیاری داشت تا به گفته خودش برخی طرح‌ها از سوی فراکسیون مطرح نشوند تا شائبه سیاسی کاری پیش نیاید ولی مگر می‌شود در سیاسی‌ترین نهاد، کسی بخواهد سیاسی نباشد؟!
فراکسیون امید هرچه که بود دیگر تمام شد؛ هرچند عملکرد برخی نمایندگان فراکسیون امید قابل دفاع است ولی مجموعه خروجی‌های این فراکسیون که عارف نماد آن بود، صحنه را طور دیگری رقم زد؛ تا جایی که سکوت عارف و عدم تمایل او به اظهار نظرها و اکتفا کردن به اعلام موضع فراکسیون از سوی سخنگو، دستمایه طنزهای سیاسی شد؛ طنزی تلخ برای مردمانی که با امید به لیست امید رای دادند و آن بدنه اجتماعی دیگر هرگز آنچه سال ۹۴ بود، نشد.